ΚΡΗΤΗ 1913-2013: Aρχιτεκτονική και πολεοδομία μετά την Ενωση.
Επιστημονική επιμέλεια:
Αμαλία Κωτσάκη
εκδ. Πνευματικό Κέντρο Χανίων
και ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνια Ενωση
Αρχιτεκτόνων / Τμήμα Χανίων, 2014
Επιστημονική επιμέλεια:
Αμαλία Κωτσάκη
εκδ. Πνευματικό Κέντρο Χανίων
και ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνια Ενωση
Αρχιτεκτόνων / Τμήμα Χανίων, 2014
Ανάμεσα στους διάφορους εορτασμούς που έγιναν για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Κρήτης, δίκαια εντάχθηκε και μια τεράστια προσπάθεια καταγραφής και κατάταξης των επεμβάσεων, αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών, που έγιναν στο νησί. Εως τώρα, κανείς δεν είχε αποτολμήσει να κάνει κάτι ανάλογο καθώς οι απαιτήσεις του θέματος και τα κενά πληροφόρησης έπαιζαν απαγορευτικό ρόλο. Ηταν λοιπόν μια σπουδαία και μοναδική ευκαιρία για να ξεκαθαριστούν τα πράγματα σχετικά με τη «χτισμένη ιστορία» αυτού του μοναδικού τόπου.
Η έκθεση που προηγήθηκε, πρώτα στα Χανιά και κατόπιν στο Ηράκλειο, επαλήθευσε το μέγεθος και τον πλούτο της οικοδομικής δραστηριότητας αυτών των 100 ετών. Το επίπονο αυτό έργο είχε αναλάβει η Αμαλία Κωτσάκη, που διδάσκει Ιστορία Αρχιτεκτονικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, η οποία έπρεπε σε ελάχιστο σχετικά χρόνο να συγκεντρώσει υλικό, να το κατατάξει σε ενότητες και να φροντίσει να το «μεταφράσει» σε έκθεση. Ευτυχώς, της προσφέρθηκε μεγάλη βοήθεια από πολλές πλευρές. Εκτός από τους τοπικούς φορείς στα Χανιά (Περιφερειακή Ενότητα, ΣΑΔΑΣ τμήμα Χανίων, Ιδρυμα «Ελευθέριος Βενιζέλος»), συνέβαλαν στην οργάνωση οι υπόλοιποι σύλλογοι αρχιτεκτόνων του νησιού και το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Ισως όμως η πιο αποφασιστική συμβολή οφείλεται στους πολυπληθείς συλλέκτες, που πρόθυμα πρόσφεραν υλικό, και στα τοπικά αρχεία όπου βρέθηκαν κατατεθειμένοι πραγματικοί θησαυροί που πολλές φορές αγνοούνταν.
Η Αμ. Κωτσάκη επιτέλεσε πραγματικό άθλο κι αυτό φάνηκε ξεκάθαρα σε όσους είδαν την έκθεση. Συνοδευτικός καρπός της έκθεσης είναι και ο κατάλογός της, όπου μέσα σε 215 σελίδες περιέχεται όλο το υλικό, καταταγμένο στις έξι ενότητες που διέκρινε η Κωτσάκη. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη Λουκία Μάρθα και τη συνεργάτιδά της Ναταλία Νιώρα, που είχαν αναλάβει τον ευρηματικό σχεδιασμό της έκθεσης και αντίστοιχα την καλλιτεχνική επιμέλεια του καταλόγου, καθώς πέτυχαν ένα πολύ δύσκολο έργο, να συμπυκνώσουν την πληροφόρηση χωρίς να την κάνουν ποτέ απωθητική.
Από τα εννέα εισαγωγικά κείμενα του καταλόγου θα ξεχώριζα εκείνο των Νίκου Σκουτέλη και Φλάβιο Ζανόν («Ο λαβύρινθος των διακοσμητικών τεχνών»), όπου γίνεται μια ασυνήθιστη συσχέτιση ανάμεσα σε υψηλή και χαμηλή κουλτούρα σε τέχνες συγγενικές με την αρχιτεκτονική στην Κρήτη. Επίσης, εύσημα οφείλονται στους Παύλο Λουκάκη και Ιουλία Μωραΐτου («Η πολεοδομική και χωροταξική “άνοιξη” τη δεκαετία του 1960 στην Κρήτη») για μια νηφάλια ματιά της συχνά αγνοημένης «άλλης» διάστασης του χώρου στο νησί.
Από τις έξι πάλι ιστορικές περιόδους που διακρίνει η Αμ. Κωτσάκη, η πιο πολυσύνθετη και ίσως δυσερμήνευτη είναι η τελευταία, από το 1967 ώς σήμερα. Αυτή η χρονική ενότητα, όπου δεν έχει ακόμα κατακαθίσει η σκόνη, είναι και η πιο προκλητική για έναν ιστορικό.
Η Αμ. Κωτσάκη επινοεί ένα τριπλό σχήμα (ζεύξεις με ρήγματα παρελθόντος, αναζήτηση τόπου, διάλογος με φύση και τοπίο) το οποίο είναι ικανό ως εργαλείο να εξηγήσει τι συμβαίνει τα τελευταία 40 χρόνια στην Κρήτη, με την άγρια ανάπτυξη ιδίως της βορινής ακτογραμμής της, την επέλαση του τουρισμού, τη διόγκωση των αστικών κέντρων και τις προσπάθειες προστασίας της τοπικής ιστορικής φυσιογνωμίας. Η ίδια ονομάζει την περίοδο «Αντιφάσεις και προοπτικές», υποδεικνύοντας έτσι κατευθύνσεις για πιθανές μελλοντικές έρευνες και δημιουργίες.
* Ο κ. Δημήτρης Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτων.
Η έκθεση που προηγήθηκε, πρώτα στα Χανιά και κατόπιν στο Ηράκλειο, επαλήθευσε το μέγεθος και τον πλούτο της οικοδομικής δραστηριότητας αυτών των 100 ετών. Το επίπονο αυτό έργο είχε αναλάβει η Αμαλία Κωτσάκη, που διδάσκει Ιστορία Αρχιτεκτονικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, η οποία έπρεπε σε ελάχιστο σχετικά χρόνο να συγκεντρώσει υλικό, να το κατατάξει σε ενότητες και να φροντίσει να το «μεταφράσει» σε έκθεση. Ευτυχώς, της προσφέρθηκε μεγάλη βοήθεια από πολλές πλευρές. Εκτός από τους τοπικούς φορείς στα Χανιά (Περιφερειακή Ενότητα, ΣΑΔΑΣ τμήμα Χανίων, Ιδρυμα «Ελευθέριος Βενιζέλος»), συνέβαλαν στην οργάνωση οι υπόλοιποι σύλλογοι αρχιτεκτόνων του νησιού και το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Ισως όμως η πιο αποφασιστική συμβολή οφείλεται στους πολυπληθείς συλλέκτες, που πρόθυμα πρόσφεραν υλικό, και στα τοπικά αρχεία όπου βρέθηκαν κατατεθειμένοι πραγματικοί θησαυροί που πολλές φορές αγνοούνταν.
Η Αμ. Κωτσάκη επιτέλεσε πραγματικό άθλο κι αυτό φάνηκε ξεκάθαρα σε όσους είδαν την έκθεση. Συνοδευτικός καρπός της έκθεσης είναι και ο κατάλογός της, όπου μέσα σε 215 σελίδες περιέχεται όλο το υλικό, καταταγμένο στις έξι ενότητες που διέκρινε η Κωτσάκη. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη Λουκία Μάρθα και τη συνεργάτιδά της Ναταλία Νιώρα, που είχαν αναλάβει τον ευρηματικό σχεδιασμό της έκθεσης και αντίστοιχα την καλλιτεχνική επιμέλεια του καταλόγου, καθώς πέτυχαν ένα πολύ δύσκολο έργο, να συμπυκνώσουν την πληροφόρηση χωρίς να την κάνουν ποτέ απωθητική.
Από τα εννέα εισαγωγικά κείμενα του καταλόγου θα ξεχώριζα εκείνο των Νίκου Σκουτέλη και Φλάβιο Ζανόν («Ο λαβύρινθος των διακοσμητικών τεχνών»), όπου γίνεται μια ασυνήθιστη συσχέτιση ανάμεσα σε υψηλή και χαμηλή κουλτούρα σε τέχνες συγγενικές με την αρχιτεκτονική στην Κρήτη. Επίσης, εύσημα οφείλονται στους Παύλο Λουκάκη και Ιουλία Μωραΐτου («Η πολεοδομική και χωροταξική “άνοιξη” τη δεκαετία του 1960 στην Κρήτη») για μια νηφάλια ματιά της συχνά αγνοημένης «άλλης» διάστασης του χώρου στο νησί.
Από τις έξι πάλι ιστορικές περιόδους που διακρίνει η Αμ. Κωτσάκη, η πιο πολυσύνθετη και ίσως δυσερμήνευτη είναι η τελευταία, από το 1967 ώς σήμερα. Αυτή η χρονική ενότητα, όπου δεν έχει ακόμα κατακαθίσει η σκόνη, είναι και η πιο προκλητική για έναν ιστορικό.
Η Αμ. Κωτσάκη επινοεί ένα τριπλό σχήμα (ζεύξεις με ρήγματα παρελθόντος, αναζήτηση τόπου, διάλογος με φύση και τοπίο) το οποίο είναι ικανό ως εργαλείο να εξηγήσει τι συμβαίνει τα τελευταία 40 χρόνια στην Κρήτη, με την άγρια ανάπτυξη ιδίως της βορινής ακτογραμμής της, την επέλαση του τουρισμού, τη διόγκωση των αστικών κέντρων και τις προσπάθειες προστασίας της τοπικής ιστορικής φυσιογνωμίας. Η ίδια ονομάζει την περίοδο «Αντιφάσεις και προοπτικές», υποδεικνύοντας έτσι κατευθύνσεις για πιθανές μελλοντικές έρευνες και δημιουργίες.
* Ο κ. Δημήτρης Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτων.
πηγή: Η Καθημερινή online έκδοση, Δημήτρης Φιλλιπίδης,07-06-2014
http://www.kathimerini.gr/770540/article/politismos/vivlio/h-xtismenh-istoria-100-etwn-ths-krhths
http://www.kathimerini.gr/770540/article/politismos/vivlio/h-xtismenh-istoria-100-etwn-ths-krhths
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου